رسانه مدرن و درک معنایی از تجربه فراغت (مطالعه موردی: دانشجویان دانشگاه مازندران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد/ دانشگاه مازندران

2 استادیار علوم اجتماعی/ دانشگاه مازندران

چکیده

تحولات گسترده در ساختارهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در دهه‌های اخیر، بسیاری از تجربه‌های انسانی را تحت تأثیر خود قرار داده است. یکی از مهم‌ترین این تحولات، حاکم شدن منطق رسانه‌های ارتباطی بر سیطره زندگی مدرن است که بسیاری از سنن جوامع را با چالش جدی روبرو نموده است. سبک زندگی و تجربه فراغت یکی از حوزه هایی از زندگی اجتماعی انسان مدرن است که تحت تأثیر رسانه‌های ارتباطی، تغییراتی را تجربه نموده است. مقاله حاضر در همین راستا، به دنبال بررسی تجربه فراغت جوانان در بستر رسانه‌های ارتباطی است. به عبارتی دیگر، هدف پژوهش حاضر، بررسی تأثیرات رسانه‌های ارتباطی بر تجربه فراغت جوانان می‌باشد. روش پژوهش از نوع کیفی و ابزار پژوهش، مصاحبه روایی می‌باشد که طی آن با 35 نفر از دانشجویان دانشگاه مازندران مصاحبه روایی صورت گرفته شده است. یافته‌های پژوهش نشانگر این مسئله است که مناسبات قدرت رسانه‌ای و ایدئولوژی نهفته در آن که «متن تجارت محور» را رمزگذاری می‌کند، تجربه فراغت جوانان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. تجربه رسانه‌ای فراغت، سبب تضعیف ارتباطات واقعی گشته و ارتباطات را به درون شبکه‌های سایبری انتقال می‌دهد. تجربه فراغت در چنین حالتی، بیشتر از آنکه جمعی باشد، نوعی تجربه فردی است. رسانه‌های ارتباطی درحالی‌که خود ابزاری برای کنترل فراغت محسوب می‌شوند، می‌توانند ابزاری هم برای مقاومت باشد و سبب احساس رهایی (هر چند ظاهری) در جوانان گردد. چنین تجربه‌ای می‌تواند به عنوان رها شدن از زندان روزمرگی معنا پیدا کند. رهایی ذهنی تنها به معنای فارغ شدن از مشغولیت‌های روزمره نیست، بلکه اختیار انتخاب فراغت نیز قابل‌توجه است

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Modern Media and ُSemantic Perception of Leisure Practice

چکیده [English]

The widespread evolution of economic, social, and cultural structures in the recent decades has deeply influenced human experiences. One of the most important transitions is domination of communicative media’s logic over the modern life, which has challenged many traditions of societies. Life style and leisure practice is an area of human’s social life, which has experienced some changes under the influence of communicative medias. This article is investigating youth leisure practice in communicative medias. In other words, aim of this research is investigating the effects of communicative medias on the leisure practice. Research method is qualitative and the technique is narrative interview in which 35 students of Mazandaran University has been interviewed. Research findings are showing that media power relations and the underlying ideology in which is encoding commercial texts, influences the youth leisure practice. Practice of media leisure, debilitates real communication and has transferred communication into the cyber networks. Leisure practice in this situation is a kind of personal experience rather than being social. Although the communicative medias are apparatuses of leisure control, they can also be apparatuses of resistance and causing the feeling of release (even being superficial). This experience can be defined as releasing from the prison of routine life. Subjective release does not mean releasing from the activity of routine life, but the right to choose the leisure

کلیدواژه‌ها [English]

  • Communicative media
  • leisure practice
  • Identity resistance
  • social relations

مراجع

ارجمندی، حسن، محسن حسن‌پور،  اسحق ارجمند سیاهپوش و بهاره ارجمند سیاهپوش، (1392). «شکاف نسلی و عوامل اجتماعی و فرهنگی مؤثر بر آن در بین دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد اندیمشک». مطالعات جامعه‌شناختی جوانان. سال چهارم، شمارة 11: 48 – 29.
اکبریان، مهدی، حسن رفیعی،  حمیرا سجادی و مسعود کریملو، (1389). «نحوة گذران اوقات فراغت پیش‌بینی‌کنندة مصرف مواد در بیکاران».  رفاه اجتماعی، سال 10، شمارة 34: 171 – 159.
اوقات فراغت و سبک زندگی جوانان، (1384). تهران: سازمان ملی جوانان، دفتر مطالعات و تحقیقات.
بانکی‌پور فرد، امیرحسین و حوریه ربانی اصفهانی، (1393). «سبک گذران اوقات فراغت از دیدگاه اندیشمندان علوم اجتماعی و آموزه‌های اسلامی».  پژوهش‌های اجتماعی اسلامی، سال بیستم، شمارة 1: 121 – 103.
بودریار، ژان، (1381). در سایة اکثریت‌های خاموش. مترجم پیام یزدانجو، تهران: مرکز.
پاک‌سرشت، سلیمان و حسین نوری‌نیا، (1386). «بررسی پیامدهای کاربرد فراغتی اینترنت بر رفتارهای فراغتی جوانان ایرانی».  مطالعات فرهنگی و ارتباطات، سال سوم، شمارة 10: 79 – 51.
پاک‌سرشت، سلیمان، (1385). «مصرف اینترنت در سبک‌های فراغتی جوانان تهرانی».  مطالعات فرهنگی و ارتباطات، سال دوم، شمارة 5: 158 – 137.
 
پورمحمدی، محمدرضا و زهرا سبحانی، (1388). «پژوهشی در سنجش عوامل تأثیرگذار بر دیدگاه استفاده‌کنندگان از فضاهای فراغتی در شهر تهران».  مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، سال اول، شمارة 1: 78 – 51.
خواجه‌نوری، بیژن و فاطمه هاشمی‌نیا، (1389). «رابطة اوقات فراغت و بزهکاری: نمونة مورد مطالعه دانش‌آموزان دبیرستانی شهر شیراز». مجله علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، سال هفتم، شمارة 1: 57 – 31.
دهقان، علیرضا، (1387). «رسانه‌ها و اوقات فراغت». مطالعات جوانان، شمارة 13: 76 – 53.
ذکایی، محمدحسین و وحید ولی‌زاده، (1388). «فرهنگ جوانان و تلفن همراه».  تحقیقات فرهنگی، دورة دوم، شمارة 7: 152 – 119.
ربانی، رسول و حامد شیری، (1388). «اوقات فراغت و هویت اجتماعی: بررسی جامعه‌شناختی الگوهای گذران اوقات فراغت جوانان در تهران». تحقیقات فرهنگی، دورة دوم، شمارة 8: 242 – 209.
رفعت‌جاه، مریم، (1390). «فراغت و ارزش‌های فرهنگی».  تحقیقات فرهنگی، دورة چهارم، شمارة 1: 190 – 151.
روجک، کریس، (1388). نظریة فراغت. مترجم عباس مخبر، تهران: شهر.
سعدی‌پور، اسماعیل، (1388). «بررسی و مقایسه مدل‌های اثرات رسانه­ها».  پژوهش‌های ارتباطی، سال شانزدهم، شمارة 2: 152 – 121.
سنایی، نقی، (1392). «هندسة مفهومی اوقات فراغت با رویکرد جامعه‌شناختی، روان‌شناختی و اخلاقی». معرفت اخلاقی، سال چهارم، شمارة 1: 111 – 93.
سیمای جهانی گذران اوقات فراغت در جهان، (1384). تهران: سازمان ملی جوانان، معاونت مطالعات و برنامه‌ریزی.
عابدی، حیدرعلی، مریم لعلی، شمیم کیوان‌نیا و اکرم نیک‌بخت، (1392). «تجارب گذراندن زندگی روزمره در سالمندان مراجعه‌کننده به پارک‌های شهر اصفهان در سال 1390». تحقیقات کیفی در علوم سلامت، سال دوم، شمارة 2: 193 – 184.
فاضلی، نعمت‌الله، (1385). «بازنمایی فوتبال یا واقعیت؟ نگاهی به رسانه‌ای شدن فوتبال در ایران». مطالعات فرهنگی و ارتباطات، دورة دوم، شمارة 6: 110 – 81.
فکوهی، ناصر و فرشته انصاری مهابادی، (1382). «اوقات فراغت و شکل‌گیری شخصیت فرهنگی:
نمونة موردی دو دبیرستان دخترانه شهر تهران».  نامه انسان‌شناسی، دورة اول، شمارة چهارم: 89 – 61.
فلیک، اووه، (1388). درآمدی بر تحقیق کیفی. مترجم هادی جلیلی، چاپ دوم، تهران: نی.
قاسمی، وحید، محمد گنجی و رزگار مرادویسی، (1392). «تأثیر تفاوت‌های جنسیتی در استفاده از کالاهای فرهنگی(فیلم، موسیقی و کتاب) و نحوة گذراندن اوقات فراغت».  مطالعات اجتماعی و روان‌شناختی زنان، سال یازدهم، شمارة 1: 124 – 93.
کاستلز، مانوئل، (1385). عصر اطلاعات: اقتصاد، جامعه و فرهنگ: قدرت هویت. مترجم حسن چاوشیان، تهران: طرح نو.
کاظمی، عباس، (1387). بررسی سبک‌های زندگی فراغتی در میان دانشجویان و عوامل همبسته با آن. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی.
کرباسیان، قاسم، (1392). «اوقات فراغت و راهبردهای رسانه‌ای تنظیم آن در سبک زندگی اسلامی». مطالعات جوان و رسانه، شمارة نهم: 86 – 63.
منادی، مرتضی، (1386). «اوقات فراغت و چالش‌های جهانی شدن: مقایسة دو نسل».  مطالعات فرهنگی و ارتباطات، سال سوم، شمارة 8: 165 - 131.
واتیمو، جیانی، (1389). «پسامدرن، جامعة شفاف؟»، مترجم مهران مهاجر، در مانی حقیقی، سرگشتگی نشانه‌ها: نمونه‌هایی از نقد پست‌مدرن. تهران: مرکز.
یزدانجو، پیام، (1387). اکران اندیشه: فصل‌هایی در فلسفة سینما. تهران: مرکز.
 
 
Bergin, D. A, (1992). "Leisure Activity, Motivation and Academic Achievement in High School Students". Journal of Leisure Research, Vol. 24: 225-239.
Bjarnadóttir, Ragnhildur, (2004). "Modern Adolescents' Leisure Activities : A New Field for Education?". Young, Vol. 12, No. 4: 299–315.
Borchard, Kurt, (2010). "Between Poverty and a Lifestyle: The Leisure Activities of Homeless People in Las Vegas". Journal of Contemporary Ethnography, Vol. 39, No 4: 441 – 466.
Bryce, Jo, (2001). "The Technological Transformation of Leisure". Social Science Computer Review, Vol. 19, No 7: 7 – 16.
Castells, Manuel, (2004). The Network Society: A Cross-Cultural Perspective. London: MPG Books Ltd Press.
Cilesiz, Sebnem, (2008). "Educational Computer Use in Leisure Contexts: A Phenomenological Study of Adolescents' Experiences at Internet Cafés". American Educational Research Journal, Vol. 46, No 1: 232 – 274.
 
Collis, Marion, (1990). "Marital Conflict and Mens Leisure:  How Women Negotiate Male Power in a Small Mining Community". Journal of Sociology, Vol. 35, No. 1: 61 – 78.
Frank, G. R, (2006). "Frequency of Attendance at Religious Services andLeisure- Time Physical Activity in American Women and Men: The Third National Health and Nutrition Examination Survey". Annals of Behavioral Medicine, Vol. 31 Issue 1: 30- 35.
Franklin, Adrian, (2006). Tourism, in a Handbook of Leisure Studies. Edited by Chris Rojek and Susan M. Shaw and A. J. Veal. Palgrave Macmillan Ltd.
Harrington, Maureen, (2006). Family Leisure. In A Handbook of Leisure Studies. Edited by Chris Rojek and Susan M. Shaw and A. J. Veal. Palgrave Macmillan Ltd
Lengkeek, Jaap, (2001). "Eisure Experience and Imagination : Rethinking Cohen's Modes of Tourist Experience". International Sociology, Vol. 16, No 2: 173 – 184.
Martinson, Anna M and etal, (2002). "Women's Experiences of Leisure: Implications for Design". New Media Society, Vol. 4, No 1: 29 – 49.
Martinson, Anna M and etal, (2002). "Women's Experiences of Leisure: Implications for Design". New Media Society, Vol. 4, No 1: 29 – 49.
Pereira Ponde, Milena & eta, (2009). "The Role of Leisure in the Lives of Psychotic Patients: A Qualitative Study". Transcultural Psychiatry, Vol. 46. No.2: 328–341.
Peres, Elizabet, (2008). Media Effects and Society. Mahwah. NJ: Lawrence Erlbaum.
Pike, Pamela D, (2011). "Using Technology to Engage Third-age (Retired) Leisure Learners: A Case Study of a Third-age MIDI Piano Ensemble" International Journal of Music Education, Vol. 29. No.2: 116–123.
Rowe, David, (2006). Leisure, Mass Communications and Media, in a Handbook of Leisure Studies. Edited by Chris Rojek and Susan M. Shaw and A. J. Veal. Palgrave Macmillan Ltd.
Sivan, Atara, (2006). Leisure and Education, in a Handbook of Leisure Studies. Edited by Chris Rojek and Susan M. Shaw and A. J. Veal. Palgrave Macmillan Ltd.
Stodolska, M., Livengood, J, (2006). "The Influence of Religion on the Leisure Behavior of Immigrant Muslims in the United States". Journal of Leisure Research, Vol. 38, Issue 3: 293-320.
Vattimo, Gianni, (2003). "Knowledge Society or Leisure Society?". Diogenes,  Vol. 50, No 1: 9 – 14.
Winlow, Simon & Hall, Steve, (2009). "Living for the Weekend Youth Identities in Northeast England". Ethnography, Vol. 10. No.1: 91–113.
Worthington, Barry, (2005). "Contrasting Aspects of Serious Leisure Within the Tourism Industry". Tourist Studies, Vol. 5, No 3: 225 – 246

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار