مقایسه الگوهای فراغت فردی، خانوادگی و دوستانه نوجوانان و میانسالان شهر اصفهان و بررسی نقش هویت جنسیتی، دینداری و مولفه‌های آن در این الگوها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار و عضو هیئت علمی جهاد دانشگاهی فارس

2 استاد و عضو هیئت علمی گروه جامعه‌شناسی دانشگاه شیراز

3 استادیار و عضو هیات علمی دانشگاه هرمزگان

4 مشاور عالی مدیریت مطالعات و پژوهش شهرداری اصفهان و دانشجوی دکتری معارف اسلامی

چکیده

هدف تحقیق مقایسه الگوهای فراغتی نوجوانان (18-15 سال) و میانسالان (55-35 سال) برای نشان‌دادن تغییر الگوهای فراغتی و منطق شکل‌گیری آنها در خانواده‌های ایرانی و بررسی نقش هویت جنسیتی و دینداری در این الگوها است. تحقیق به روش پیمایشی بوده و 2615 نفر از نوجوانان و میانسالان از 15 منطقه اصفهان انتخاب شدند. فراغت ‌به‌صورت فردی، خانوادگی و دوستانه دسته‌بندی شده و در یک پرسشنامه محقق ساخته الگوها با تحلیل‌عاملی استخراج شدند. درگروه نوجوانان فراغت خانوادگی در دو الگو، فراغت فردی در سه الگو و فراغت دوستانه در دو الگوی دسته‌بندی شدند. در میانسالان فراغت فردی در سه الگو، فراغت خانوادگی در سه الگو و الگوهای فراغت دوستانه در دو الگو شبیه به نوجوانان دسته‌بندی شدند. نتایج نشان می‌دهد که الگوهای فردی در دوگروه با هم تفاوت کیفی دارند. در گروه نوجوان مصرف موسیقی و فیلم اهمیت زیادی داشته و دینداری الگوها را از هم جدا می‌کند. در گروه میانسالان هویت ‌جنسیتی و تحصیلات الگوها را از هم جدا کرده است. برخی از سبک‌های فردی و خانوادگی با دینداری رابطه منفی دارند. سپس پاسخگویان بر اساس الگوهای فراغت فردی با استفاده از تحلیل‌خوشه دو مرحله‌ای دسته‌بندی شدند. در گروه نوجوان یک خوشه دیندار درکنار سه خوشه کمتر دیندار قرار دارد. در خوشه دیندار فراغت در هر سه حوزه، مذهبی است. در گروه میانسال یک خوشه با تحصیلات پایین و هویت جنسیتی سنتی‌تر و یک خوشه با تحصیلات بالا و هویت جنسیتی مدرن‌تر بدست آمد که گروه اول در الگوهای فردی ‌مذهبی میانگین بالاتری دارند. گروه دوم در الگوهای غیرمذهبی میانگین بالاتری داشته و در الگوهای خانوادگی نیز فعالتر بوده‌اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Comparison of Leisure Patterns among Adolescents and Adults in Isfahan and the Relationship of Gender Identity and Religiosity with These Patterns

نویسندگان [English]

  • maryam soroush 1
  • Mohammad T. Iman 2
1 associated proff. Academic center for education, culture & research. fars branch
2 , Professor of sociology, Shiraz University
3
4
چکیده [English]

The object is to compare leisure patterns in adolescents (15-18 years) and adults (35-55 years) and the logic of their formation in Iranian families. Gender identity and religiosity role in these patterns are also investigated.  2615 adolescent and adult using cluster random sampling in 15 districts of Isfahan were chosen in this survey. Leisure practices were analyzed in three groups (individual, family base and friend base leisure) using factor analysis to obtain patterns. Family leisure in adolescents had two patterns. Individual leisure had three patterns and friend base leisure in two patterns was categorized. Individual and family leisure in adult group had 3 patterns each and finally friend base leisure was categorized in 2 patterns similar to adolescents. Findings show that individual patterns are different in adolescent and adults qualitatively. Film and music are matter a lot for adolescents and it is religiosity which makes the patterns different. In adult group gender identity and education make patterns distinct. Some individual and family patterns had significant negative relationship with religiosity. We did cluster analysis using individual leisure patterns for age groups. We found a high religious and three less religious clusters in adolescents and an educated, less traditional cluster along with a less educated, traditional group of adults. First group got high scores in religious patterns of leisure and second group had lower scores in religious patterns but they are more active in family base patterns.

کلیدواژه‌ها [English]

  • leisure patterns
  • adolescents and adults
  • Religiosity
  • gender identity
  • Cluster analysis
منابع و مأخذ
 
 
ابراهیمی، قربانعلی و رقیه مسلمی پزرودی (1391). «مطالعه جامعه‌شناختی نحوه گذران اوقات فراعت افراد 15 تا 64 ساله شهرستان جویبار»، فصلنامه جامعه شناسی تاریخی، شماره 1: 129-95.
آزاد ارمکی، تقی و وحید شالچی (1384). «دو جهان ایرانی مسجد و کافی شاپ»، فصلنامه مطالعات فرهنگی و ارتباطات، شماره 4: 183-163.
بوردیو، پیر (1390). تمایز، ترجمه حسن چاوشیان، تهران: نشر ثالث.
ربانی، رسول و حامد شیری (1388). «اوقات فراغت و هویت اجتماعی: بررسی جامعه‌شناختی الگوهای گذران اوقات فراعت جوانان در تهران»، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، شماره 8: 242-209.
رستگار خالد، امیر، نرگس مصلحی جنابیان، آمنه صلاحی و نسرین تاج (1395) «تاثیر فناوری‌های جدید بر اوقات فراغت و سرمایه اجتماعی جوانان»، فصلنامه مطالعات فرهنگ- ارتباطات، شماره 33: 147-127.
رضایی، احمد و نریمان محمدی (1392). «رسانه مدرن و درک معنایی از تجربه فراغت (مطالعه موردی: دانشجویان دانشگاه تهران)»، فصلنامه مطالعات فرهنگ- ارتباطات، شماره 27: 184-163.
رفعت جاه، مریم (1390). «فراغت و ارزش‌های فرهنگی»، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، شماره 1: 190-151.
سرایی، حسین و پروین سوادیان (1390). «اوقات فراغت در گذر نسل‌ها: مطالعه موردی دختران دبیرستانی شهر گرمسار و مادران آنها»، مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، شماره اول: 23-7.
سفیری، خدیجه و فاطمه مدیری (1390). «فراتحلیل عوامل اثر گذار بر اوقات فراغت»، فصلنامه مطالعات جامعه‌شناختی، شماره 38: 166-145.
صادقی، رسول، اسماعیل بلالی و احمد محمدپور (1388). «نابرابری اجتماعی در حوزه فراغت»، فصلنامه رفاه اجتماعی، شماره 39 :389-356.
گیدنز، آنتونی (1382). تجدد و تشخص، ترجمه ناصر موفقیان، تهران: نشر نی.
منادی، مرتضی (1386). «اوقات فراغت و چالش‌های جهانی شدن، مقایسه دو نسل»، فصلنامه مطالعات فرهنگی و ارتباطات، شماره 8: 165-131.
هورکهایمر، ماکس و آدورنو، تئودور (1380). «صنعت فرهنگ سازی. روشنگری به مثابه فریب توده‌ای»، ترجمه مراد فرهادپور، فصلنامه ارغنون، شماره 18: 84-35.
هی وود، لس؛ اسپینک، جان؛ براهام، پیتر؛ کاپترهارست، جان؛ کیو، فرانسیس و هنری، یان (1380) اوقات فراغت، ترجمه محمد احسانی، تهران: نشر امید دانش.
 
Aboim S. Vasconcelos P. (2014) “from political to social generations: A critical reappraisal of Mannheim’s classical approach”, European Journal of social theory, Vol. 17, No. 2, p: 165-183.
Agate, J. R.; Zabriskie R. B.; Agate S. T. and Proff. R. (2009) “Family leisure satisfaction and satisfaction with family life”, Journal of leisure research, Vol. 41, NO.2, p: 205-223.
Henderson K. A.; Bialeschki M. D.; Shaw S. M.; Ferysinger V. J. (1989) A leiaure of one’s own: A feminist perspective on women’s leisure. Venture publishing.
Kelly, J. R. (1983) Leisure, Identity and Interactions. London, George Allen and Unwin.
Marx, K. (1966) Capital, Vol.3, Moscow.
Rojek, Ch. (2005). Leisure theory, principles and practices, Palgrave, MacMillan.
Wynne D. (1998). Leisure, Lifestyle and the New Middle Class, Routledge, London& NewYork.
Zabriskie R. B. and McCormick B. P. (2001) “The influence of family leisure patterns on participations of family functioning”, Family Relations, Vol. 50; NO. 3, p: 281-289.