تأثیر استفاده از رسانه‌های جمعی و اجتماعی بر هم‌گرایی بین قومی در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت‌ علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات، تهران .

2 عضو هیئت‌ علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات، تهران

3 دکترای علوم ارتباطات، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات، تهران.

چکیده

هدف اصلی این پژوهش، بررسی میزان تأثیر استفاده رسانه‌های‌‌جمعی و‌ اجتماعی بر هم‌گرایی اقوام ایرانی است. روش تحقیق از نوع پیمایشی و حجم نمونه آماری، ۱۲۰۰ نفر بالای ۱۷ سال از اقوام مورد نظر بوده و نمونه‌گیری نیز براساس ترکیبی از روش‌های احتمالی طبقه‌ای و خوشه‌ای چندمرحله‌ای انجام‌ شده‌است. براساس یافته‌ها، میانگین هم‌گرایی اقوام بین نمونه موردنظر برابر با ۴۷/۶۲درصد بوده و به ترتیب افراد قوم بلوچ، کرد، لر، فارس، آذری و عرب بیشترین تا کمترین میزان گرایش هم‌گرایی بین‌قومی را داشته‌اند. استفاده از شبکه‌های ماهواره‌ای قومی و تلویزیون‌های خارجی، بیشترین تأثیر منفی را بر هم‌گرایی اقوام داشته و پس ‌از آن، شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی‌زبان در مسیر افزایش واگرایی، نقش ایفا کرده‌اند. شبکه‌های سراسری صداوسیما و مطبوعات، نقش ایجابی در هم‌گرایی اقوام داشته اما نقش اینترنت معنادار نیست. استفاده از رسانه‌های‌ اجتماعی وب محور بیش از شبکه‌های ‌اجتماعی بر بستر تلفن همراه‌ هوشمند، باعث افزایش هم‌گرایی اقوام ایرانی شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The impact of using mass media and social media on inter-ethnic convergence in Iran

نویسندگان [English]

  • A A 1
  • A M 2
  • S B 3
1 M
2 M
3 M
منابع و مأخذ
 
 
ارونسون، الیوت. روان‌شناسی اجتماعی. ترجمة حسین شکرکن(۱۳۷۰). تهران: انتشارات رشد.
افضلی، رسول و پروین ضرغامی(۱۳۸۸). «تحلیل بنیادهای پایدار هم‌گرایی و متغیرهای اعتباری تهدید قومی در ایران‌»، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره 41، شماره ۷۰: 77-90.
آگ، شورش(۱۳۸۹). بررسی رابطه برنامه‌های صداوسیما با هم‌گرایی قومی (مطالعه موردی استان آذربایجان‌غربی)، مجموعه مقالات برگزیده: اولین همایش ملی قومیت، هم‌گرایی ملی و امنیت پایدار، ارومیه: انتشارات دنیای کتاب واژه.
امراه‌زاده، محمد(۱۳۸۸). «بررسی نقش و تأثیر رسانه‌های‌ برون‌مرزی قومی بر امنیت وثبات سیاسی مناطق مرزی ایران»، ویژه‌نامه همایش امنیت پایدار، فرماندهی انتظامی استان آذربایجان‌غربی: دفتر تحقیقات کاربردی.
ایوبی، حجت‌اللَّه(۱۳۷۷). «شکاف‌‌های قومی و خشونت در پیکارهای سیاسی»، فصلنامه مطالعات راهبردی، پیش‌شماره اول: 19-38.
برتون، رولان. قوم‌شناسی سیاسی. ترجمة ناصر فکوهی(1380). تهران: نشر نی.
بهرامیان، شفیع و امید بهرامیان و شیرزاد عباسیان(‌۱۳۹۰). «بررسی عوامل مؤثر بر تقویت هم‌گرایی بین اقوام در استان آذربایجان‌غربی»، ماهنامه پژوهش‌نامه بسیج، شماره 4.
ترابی، یوسف(۱۳۸۹). درآمدی بر مدیریت سیاسی اقوام، مطالعات سیاسی (‌گروه سیاست داخلی)، شماره مسلسل 10272.
جلیلوند، داود(۱۳۸۸). «بررسی علل و زمینه‌های بروز بحران‌های قومی در استان آذربایجان‌غربی و تأثیر آن بر امنیت»، ویژه‌نامه همایش امنیت پایدار، فرماندهی انتظامی استان آذربایجان‌غربی (‌دفتر تحقیقات کاربردی).
چلبی، مسعود(۱۳۷۵). جامعه‌شناسی نظم، تشریح و تحلیل نظری نظم اجتماعی، تهران: نشر نی.
حافظ‌نیا، محمدرضا(۱۳۸۱). جغرافیای سیاسی ایران، سازمان مطالعه و تدوین کتاب‌های علوم انسانی دانشگاه‌ها(سمت).
خادمی، علی و اسدالله مالکی(۱۳۸۸). «بررسی میزان و رابطه امنیت اجتماعی و هم‌گرایی قومیت‌های آذری و کرد در شهر ارومیه»،ویژه‌نامه همایش امنیت پایدار، فرماندهی استان آذربایجان‌غربی (دفتر تحقیقات کاربردی).
خانیکی، هادی(۱۳۷۶). پلی‌کپی جزوه درسی ارتباطات و توسعه: دوره کارشناسی، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده علوم اجتماعی و ارتباطات.
دادگران، سیدمحمد(۱۳۸۴). مبانی ارتباط‌جمعی، تهران: نشر مروارید و فیروزه.
دروین، برندا و گراسبرگ، لارسن و باربارچی و اوکیف و وارتلا، الین. بازنگری در ارتباطات، مسائل مربوط به نگاره‌ها، ترجمة محمود صدری(1374). تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
رابرتسون، یان. درآمدی بر جامعه با تأکید بر نظریه‏های کارکردگرایی، ستیز و کنش متقابل نمادی، ترجمة حسین بهروان(1372). تهران: انتشارات آستان قدس رضوی.
 
رفیع‌پور، فرامرز(۱۳۶۰). کندوکاوها و پنداشته‌ها (مقدمه‌ای بر روش‌های شناخت جامعه و تحقیقات اجتماعی)، تهران: انتشارات شرکت سهامی انتشار.
زینال‌نژاد، حسن(۱۳۸۸). «بررسی راه‌های هم‌گرایی قومیتی (با تأکید بر اقوام کرد و ترک در شهرستان ماکو)»، ویژه‌نامه همایش امنیت پایدار، فرماندهی انتظامی استان آذربایجان‌غربی: دفتر تحقیقات کاربردی.
ساروخانی، باقر(۱۳۸۱). جامعه‌شناسی ارتباطات، تهران: نشر اطلاعات.
ساعی، منصور(۱۳۸۹). «رسانه‌ها و ارزش‌ها»، ماهنامه تخصصی رادیو، تهران: سال هشتم، شماره ۵۰.
ساعی، منصور(۱۳۹۱). بررسی رابطه بهره‌مندی از تلویزیون‌های ماهواره‌ای و میزان هم‌گرایی ارزش‌های اجتماعی بین نسلی (‌مقایسه دیدگاه‌های جوانان و میان‌سالان تهرانی در مورد ارزش‌های اجتماعی)، طرح پژوهشی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
سورین، ورنر و جیمز تانکارد. نظریه‌های ارتباط‌جمعی، ترجمة علیرضا دهقان(1381). تهران: نشر دانشگاه تهران.
صالحی، سیدرضا(۱۳۸۶). «شناخت چالش‌ها و بحران‌های قومی و الزامات مدیریت تنوع (تئوری‌های قومی)»، تنوع فرهنگی و همبستگی ملی، پ‍‍‍ژوهشگاه تحقیقات استراتژیک، شماره ۸.
علی‌خواه، فردین(۱۳۹۲). «آمارهایی از شبکه‌های ماهواره‌ای در ایران»، پایگاه اطلاع‌رسانی تبیان: ww.tebyan.net
گر، تد، رابرت. «موقعیت اقلیت‌های درخطر (نابرابری و تبعیض)». ترجمة جلیل کریمی(1381). فصلنامه راثه، شماره سوم.
گرنفل، مایکل. مفاهیم کلیدی بوردیو. ترجمة محمدمهدی لبیبی(1389). تهران: انتشارات افکار.
لازار، ژودیت. افکار عمومی. ترجمة مرتضی کتبی(1380). تهران: نشر نی.
مقصودی، مجتبی(۱۳۷۹). «فرهنگ ارتباطات و تحولات قومی (بررسی نظری)»، فصلنامه مطالعات ملی، سال دوم، شماره ۱۹۶: ۱۷۱-۶.
مک کوئیل، دنیس. درآمدی بر نظریه‌های ارتباطات جمعی، ترجمة پرویز اجلالی(1382)، تهران: نشر مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
 
ابلاغ سیاست‌های کلی برنامه پنجم توسعه در چارچوب سند چشم‌انداز بیست‌ساله»(۱۳۸۷). پایگاه اطلاع‌رسانی مقام معظم رهبری «‌www.leader.ir»، آنلاین.
مرکز مدیریت توسعه ملی اینترنت(۱۳۹۲). گزارش بهار                                                    http://matma.ito.gov.ir
 
 
Berghe, van den PL.(1978). Race and racism, A comparative perspective, New York, johnwiley.
Dube, s.c.(1991). Modernization and development, new york, mc graw-hill.
Geertz, C.(1963). Old Societies & New States: The Quest For Modernity, New York: FreePress.
Lasswell, h. d.(2002) "the strueture and punction of communication in society", in w. scharmm(Ed) mass communication, new york, university of Illinois press.
Lazarsfeld, P.F and merton, R.K.(1998). "Mass communication, popaloz taste and organized social action, in Bryson", (ed) the communication of ideas, new york, harper.
Schram, w. (1993). Men, messages and media, alook at human communication, new york, harper and rowpablishers.
 
Smith, Anthony D. (1988). The Ethnic origins of nations, oxford, Blackwell.
Tefekci, Zeynep (2008) "Can u see me now? Audience and Disclosure Reglation in Online Social Network Sites". Bulletin of Science, Technology & Society Vol. 28(1) February2008.