آرمان حیدری؛ حمید صداقت؛ خیری حمیدپور
چکیده
با گسترش فضای مجازی و رسانه‌ای‌شدن فضای فرهنگی، هویت‌یابیِ افراد نیز دگرگون شده است. از منظر جامعه‌شناختی، تحلیلِ نمود هویتی زنان در فضاهای مجازی که آزادی کمتری در فضاهای «واقعی» سنتی برای ابراز هویت خود دارند، اهمیت ویژه‌ای دارد؛ زیرا فضای مجازی ظرفیت بیشتری برای خلق و بازنمایی هویت مطلوب و آرمانی دارد. به‌علاوه، ...
بیشتر
با گسترش فضای مجازی و رسانه‌ای‌شدن فضای فرهنگی، هویت‌یابیِ افراد نیز دگرگون شده است. از منظر جامعه‌شناختی، تحلیلِ نمود هویتی زنان در فضاهای مجازی که آزادی کمتری در فضاهای «واقعی» سنتی برای ابراز هویت خود دارند، اهمیت ویژه‌ای دارد؛ زیرا فضای مجازی ظرفیت بیشتری برای خلق و بازنمایی هویت مطلوب و آرمانی دارد. به‌علاوه، استفاده از رویکردهای کیفی برای فهم عمق و سیالیت فرایند هویتیابی سودمندتر است. ازاین‌رو، مقالۀ پیش‌رو فرایند هویت‌یابیِ 16 نفر از دانشجویان دختر دانشگاه یاسوج در فضای مجازی را با رویکردی کیفی واکاوی کرده است. تکنیک جمعآوری دادهها مصاحبۀ بدون ساختار و نیمه‌ساختاریافته بوده است. روش نمونه گیری غیرتصادفی، هدفمند و با حداکثر تنوع؛ راهبرد تحلیل دادهها کدگذاری سه‌مرحلهای باز، محوری و گزینشی بوده است. بر اساس ماهیت مضامین مصاحبه‌ها، علل، بسترها و پیامدهای استفادۀ این دختران از فضای مجازی ذیل ده مقولۀ محوریِ «ماهیت ارتباط، ابراز جنبه‌های متفاوت خود، استفادۀ هدفمند جهت تأمین نیازها و خدمات متنوع، ارضای تمایلات روحی ـ فیزیولوژیک، پرکردن اوقات فراغت، ضعف شخصیت روانی و مهارتی، نابسامانی زندگی خانوادگی، خودهای متفاوت ارائه‌شده در فضای مجازی، قابلیتهای فضای مجازی در زندگی مدرن و دامنۀ آسیب‌های فضای مجازی» تحلیل شدند. در سطحی انتزاعی‌تر، می‌توان گفت مقولۀ هستۀ «فضای مجازی پژواکِ فضای واقعی و جولانگاه خودهای واقعی ـ وانمودی» بازتاب‌دهندۀ روند هویتیابی دختران موردمطالعه در فضای مجازی است که ناشی از تأثیر دوسویۀ ویژگیهای روان‌شناختی‌ـ‌فیزیولوژیک‌ـاجتماعیِ دختران و شرایط زیست فرهنگی‌ـ‌اجتماعیِ آنان در فضای واقعی جامعه است.
مرضیه خلقتی
چکیده
هدف این مقاله، ارزیابی شرایط و زمینه‌های اولویت‌بخشی به رسانه‌های اجتماعی برای گذران اوقات فراغت، نحوۀ استفادۀ فراغتی از رسانه‌های اجتماعی و ارزیابی تأثیرات مثبت و منفی آن از منظر کاربران بوده و از رویکرد نظریۀ زمینه‌ای استفاده کرده است. براساس تحلیل داده‌های مصاحبه‌های کیفی، چهار مقولۀ عمدۀ نیازهای ارتباطی، نیازهای فراغتی، ...
بیشتر
هدف این مقاله، ارزیابی شرایط و زمینه‌های اولویت‌بخشی به رسانه‌های اجتماعی برای گذران اوقات فراغت، نحوۀ استفادۀ فراغتی از رسانه‌های اجتماعی و ارزیابی تأثیرات مثبت و منفی آن از منظر کاربران بوده و از رویکرد نظریۀ زمینه‌ای استفاده کرده است. براساس تحلیل داده‌های مصاحبه‌های کیفی، چهار مقولۀ عمدۀ نیازهای ارتباطی، نیازهای فراغتی، نیازهای فناورانه و نیاز به تجربههای متفاوت بهعنوان شرایط زمینهساز گذران اوقات فراغت، سه مقولۀ رشد تواناییهای ارتباطی، تأثیرات روانی و تقویت منافع فردی بهعنوان تأثیرات مثبت دستهبندی شدند و تأثیرات منفی در پنج مقولۀ تأثیرات فردی، تأثیرات بر ارتباطات خانوادگی، تأثیرات بر ارتباطات اجتماعی، تأثیرات منفی بر سلامت جسمی و روانی مطرح و عوامل تداوم دهندۀ فعالیت فراغتی در رسانه‌های اجتماعی نیز به عوامل فناورانه و روانی دستهبندی شدند. نتایج این تحقیق، روند جایگزینی فراغت مجازی با واقعی و آمیختگی مفاهیم فراغت و کار را نزد کاربران تأئید میکند.
